System Wielucha - 1936
Źródło: pl.wikipedia.org
Doman Wieluch (ur. 1887 w Jabłonkowie, zm. 1976 w Kopenhadze)
Źródło: pl.wikipedia.org (05.08.2010)
Został przedstawiony przez Domana Wielucha w jego Słowniku chińsko-polskim do czytania tekstów chińskich z 1936 roku, a następnie
rekomendowany przez ucznia Wielucha, Jana Wyplera, w napisanej po polsku i niemiecku rozprawce Jak można łatwo nauczyć się po chińsku z 1939 roku. W przeciwieństwie do innych systemów, system Wielucha nie był transkrypcją fonetyczną, lecz opierał się wyłącznie na grafii znaków chińskch. Wieluch dzielił je na elementy (podobnie jak w przypadku klasycznej chińskiej meody kluczy), które zapisywał przy użyciu krótkich angielskich wyrazów, liter itd.. Np. znak 前 transkrybowany był do postaci "of-a-bit-n", 看 jako "had-eye", 月 jako "bit" itd.
Zdaniem Wyplera, umożliwiało to publikację chińskich tekstów "pomimo braku czcionki chińskiej" oraz ich lekturę bez znajomości wymowy. Autor
proponował, aby opublikować według systemu Wielucha wszystkie chińskie teksty klasyczne. Wypler uważał, że dzięki metodzie Wielucha, każdy zainteresowany będzie mógł bez większych problemów czytać teksty chińskie bez znajomości języka chińskiego, i jako zwolenników tej metody wymieniał w tekście rozprawki Wacława Sieroszewskiego i Witolda Jabłońskiego. System Wielucha spotkał się z pewnym zainteresowaniem na świecie, m.in. w Australii, ale ostatecznie został zapomniany.
Jeszcze w 1937 roku na łamach Polskiego Biuletynu Orientalistycznego
(Zobacz Vol.1 strona 108-109) skrytykował plany Wielucha nestor polskiej orientalistyki (ale nie sinolog) prof. Stanisław Schayer, wykazując się całkowitym niezrozumieniem idei dydaktycznej Wielucha i twierdząc, że są one "wyssane z palca", bo sinologowie nigdy nie odejdą od tradycji. Pomimo to, po II wojnie światowej, gdy Wieluch osiedlił się w Danii, jego system był tam stosowany z powodzeniem w nauczaniu języka chińskiego, a książka The graphic transcription of literary Chinese characters została wydana w Amsterdamie (Amsterdam : Nature Method Language Centre, 1975. xxvii, 368 p.) z bardzo pozytywną przedmową światowej sławy sinologa Bernharda Karlgrena.